Xã Nam Thanh Miện

I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN KHU DANH LAM THẮNG CẢNH ĐẢO CÒ

Xã Nam Thanh Miện, thành phố Hải Phòng là vùng quê yên bình, xưa người dân Chi Lăng Nam, huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương cũ từ xa xưa vẫn sống êm đềm trên vùng quê cỏ nội tần tảo cầy thuê, cấy mướn ngay trên mảnh đất quê hương của mình thanh bình yên ả. Thì bỗng nhiên thiên tai ập đến bất ngờ vào thời Nguyễn, 4 năm liền 3 lần vỡ đê: Lần thứ nhất vỡ đê tạo thành một vực ở nổ cầu; Lần thứ 2 liên tiếp tạo thành một vực ở gốc dứa đằng sau bãi dài; Lần thứ 3 vỡ đê Nhị Hà, lần vỡ đê lớn nhất vào năm Giáp Thìn (1844) dưới triều nhà Nguyễn đời Thiệu Trị cùng thời điểm vỡ hai đoạn đê đoạn thứ nhất tạo thành hồ An Dương ngày nay, đoạn thứ 2 tạo thành hồ Triều Dương. Hồ An Dương ở giữa hồ là 2 đảo một đảo dân ở. Một đảo các loài chim về trú ngụ làm huyên náo cả một vùng quê yên tĩnh. Nhà cửa ruộng vườn, ao chuôm trở thành những cồn cát dài (dân tán điền hoang), làng xóm điêu tàn, người dân phải đi tha phương cầu thực kiếm ăn sinh sống. Làng xóm trù phú nay xác xơ điêu tàn làng chỉ còn hơn 30 xuất đinh trụ lại sinh sống. Từ đông vui trở thành vắng vẻ, hẻo lánh, hoang tàn. Cùng thời điểm này các loài cò, vạc và thủy sinh vật về hồ, đảo sinh sống và phát triển đến ngày nay.

Với tình yêu quê hương nồng thắm, người dân sau khi tha phương cầu thực lại trở về quê hương. Chung tay xây dựng, san các cồn cát, làm nhà, cấy lúa, trồng khoai, thả cá, chăn nuôi. Cuộc sống sau một thời gian loạn lạc trở lại thanh bình.

Có điều đặc biệt sau sự tàn phá của thiên nhiên đã tạo cho xã 2 hồ nước rộng mênh mông hồ An Dương và hồ Triều Dương. Giữa hồ An Dương là 2 đảo nhỏ nơi bóng dáng của những chú cò, chú vạc lượn chao. Nhiều những năm sau các đàn cò, vạc và những loài chim luông khác về ngày một đông rất nhiều loài và nhiều chủng loại làm huyên náo cả một vùng quê yên tĩnh. Mãi đến 143 năm sau, năm 1987, nhân dân kỷ niệm 40 năm ngày thành lập Đảng bộ. Ban tổ chức có mời nghệ sỹ nhiếp ảnh lão thành Văn Quang Đức chụp ảnh kỷ niệm, ông đã chụp ảnh Đảo Cò dự thi được giải Nhì toàn quốc. Địa phương đã nhận thức việc gìn giữ, bảo vệ đảo, bảo vệ đàn cò, vạc và giao cho Hội cựu chiến binh thực hiện nhiệm vụ đó. Năm 1994 có quyết định thành lập Ban quản lý cảnh quan Đảo Cò do ông Nguyễn Đức Ban làm trưởng ban, ông Lê Văn Huy làm phó ban.

Năm 1993 chị Nguyễn Hải Quế nữ sinh Trường Cao đẳng Sư phạm Hải Dương viết tiểu luận tả về cảnh đẹp quê hương đã giới thiệu về cây đa, hồ nước, Đảo cò. Bài viết của chị đã được các nhà khoa học, lãnh đạo tỉnh Hải Dương lúc đó chú ý tổ chức nghiên cứu. Ông Nguyễn Văn Khang cùng các nhà khoa học Trường Cao đẳng Sư phạm Hải Dương, Trường Đại học quốc gia Hà Nội, Viện sinh thái và tài nguyên sinh vật Hà Nội kết hợp với hội môi trường tỉnh điều tra, nghiên cứu các loại chim nơi đây. Để bảo tồn và phát triển khu Đảo cò mà thiên nhiên ban tặng cho cuộc sống. Năm 2014 Bộ VHTT&DL cấp bằng công nhận “Di tích Quốc gia Danh lam thắng cảnh Đảo cò" 

         II. THÀNH PHẦN LOÀI VÀ MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC- SINH THÁI CỦA CÁC LOÀI CHIM NƯỚC- CÁC LOÀI CÁ- HỆ THỰC VẬT Ở ĐẢO CÒ 

         1. Thành phần loài chim ở khu vực Đảo Cò

         Từ kết quả khảo sát đã thống kê được 5 bộ, 15 họ và 24 loài chim ở Đảo Cò

         5 Bộ : Bộ Sả; Bộ Cú;  Bộ Bồ Câu;  Bộ Hạc; Bộ Sẻ.

         15 Họ:

         24 Loài:

         - Số lượng cò khoảng trên 12.000 con.

         - Số lượng vạc khoảng  5.000 con.

         (Số lượng điều tra đợt 1: Năm 2001-2004; Số lượng điều tra đợt 2: Năm 2005-2007 của GEF/SGP/VN 99004).

         Với số loài chim như trên Đảo Cò Nam Thanh Miện so với các Vườn Cò của miền Bắc thì Đảo Cò Nam Thanh Miện, thành phố Hải Phòng :

         - Đẹp nhất về sinh cảnh.

         - Đông nhất về số lượng cá thể.

         - Nhiều nhất về thành phần loài chim.

         Đặc biệt có 6 loài chim làm tổ là: Cò Trắng, Cò Bợ, Cò Ruồi, Cò Ngang Nhỏ, Cò Lửa, Vạc, Cò Hương.

         2. Một số đặc điểm về sinh học- sinh thái của cò, vạc

         * Cò:

         - Ngày 18/09/2005: Cò tập trung đi ăn nhiều nhất từ 5h30 đến 6h, thỉnh thoảng thời gian đi ăn từ 5h15 đến 6h30. Quan sát ở hướng Bắc của hồ nhận thấy Cò đi ăn theo 2 hướng Đông Bắc và Tây Bắc.

         - Ngày 14 và 15/11/2005: 16h45 Cò bắt đầu về tổ và đến 18h thì cò về tổ hết (Tại thời điểm này không quan sát thấy cò bay về). Cò về hướng Nam và Đông Nam nhiều hơn hướng Tây Nam.

         - Ngày 16/11/2005: Trời nhiều sương mù nên không đếm được số lượng cò bắt đầu đi kiếm ăn. 6h45 thì cò đi kiếm ăn hết chỉ còn rất ít cá thể cò trên đảo.

         - Ngày 15/01/2006: Vì thời tiết mùa đông trời nhiều sương mù nên cò đi kiếm ăn muộn hơn, chúng bắt đầu đi kiếm ăn từ 6h15 đến 6h45 thì cò đi ăn gần hết.

         * Vạc:

         - Ngày 17- 18/9/2005: Vạc tập trung về tổ từ 5h45 đến 6h45 (cò đi kiếm ăn và vạc về tổ chậm hơn cò khoảng 15 phút. Quan sát theo hướng Bắc nhận thấy vạc đi về theo hướng Tây Bắc không thấy đi về theo hướng Đông Bắc.

         - Ngày 14- 15/11/2005: 17h15 phút vạc bắt đầu đi ăn nhiều vào lúc 17h30 chúng đi ăn theo hướng Đông Nam nhiều hơn hướng Tây Nam, 17h45 vạc đi kiếm ăn ít dần (trời đã tối, trăng lên cao).

         - Ngày 16/11/2005: Vạc đi kiếm ăn về rải rác ở các thời điểm khác nhau, khi chúng đã no. Quan sát sáng ngày 16/11 nhận thấy lúc 16h15 vạc đã về hết. Quan sát trực tiếp trên Đảo mới nhìn thấy tất cả các cây nhãn, tre trên Đảo đều có Cò, Vạc làm tổ, tổ Cò, Vạc làm rất sơ sài, gom các cành cây nhỏ gác chồng lên nhau, mỗi cây nhãn có từ 7 đến 10 tổ. Vạc có 2-3 con/tổ, Cò có từ 3-4 con /tổ. Cò vạc đẻ nhiều nhất vào khoảng tháng 5- 8 hàng năm.

      Hình ảnh khi những chú Cò về tổ

   3. Thành phần loài cá

         Hồ An Dương và hồ Triều Dương với nguồn thùy Sinh Vật phong phú là môi trường sống lý tưởng của nhiều loài cá và thùy Sinh Vật. Đặc biệt hồ có một số loài Sinh Vật, có giá trị kinh tế cao như: Rái cá, Ba Ba gai, Cá Chạch, Cá Vền, Cá Mòi, Cá Chuối Hoa và Cá Măng Kìm. Các loài cá thương gặp gồm:

         - Bộ Cá Chép: Cá Chép, Cá Riếc, Mè Hoa, Mè Trắng, Chắm Đen, Chắm Cỏ, Cá Măng, Cá Mương, Cá Thiều, Cá Chôi và Cá Măng Kìm.

         - Bộ Cá Nheo: Cá Nheo, Cá Bò, Cá Chê…

         - Bộ Cá Quả: Cá Quả, Cá Xộp…

         - Bộ Cá Vược: Cá Rô, Cá Đuôi Cờ , Cá Bống

         - Bộ Cá Bơn: Cá Thờn Bơn,…

         - Bộ Cá Chạch: Cá Chạch Lá Tre

         - Các loài thủy sản: Tôm , Cua , Ốc , Ếch, Ba Ba,…

          Bên cạnh nguồn cá tự nhiên, người dân làng xã còn nuôi một số loài cá. trong hồ sản lượng trung bình đạt khoảng 30 tấn/ năm.

         4. Hệ thực vật trên Đảo Cò và xung quanh Hồ

         - Trên Đảo Cò và xung quanh Hồ An Dương, Hồ Triều Dương có nhiều loài thực vật trồng, thực vật hoang dã, cùng với nhiều loài thực vật thùy sinh sống dưới hồ và trên mặt nước. Thực vật trồng gồm các loài cây như: Tre, chuối, nhãn, Vải, Xoài, Ổi, Bàng Đại, Bưởi, Cam, Táo ta, Hồng xiêm, Trứng gà, Quýt….Các cây trồng này không chỉ có giá trị kinh tế mà còn là chỗ đậu và nơi trú ngụ của cò và vạc.

         - Thực vật hoang dã gồm các loại cây như: Dứa dại, cây đề, cây sấu hổ, mào gà đỏ, cà gai, bông lá đề, ngổ dại, sung, duối, gạo, dành dành, rau rêu, cỏ gà, cỏ mần trầu. Những cây hoang dại này mọc thành bụi gần bờ, đặc biệt là bờ phía đông và nam của hồ.

         - Thực vật trong lòng hồ và trên mặt nước gồm các loại: Rong đuôi chó, rong mái chèo, cây chang, bèo tấm, bèo nhật bản, bèo tây, rau ngổ, cây lưỡi mác…

Hồ An Dương, Hồ Triều Dương uốn quanh Đảo cò

III. ĐẶC ĐIỂM VỀ ĐỊA HÌNH- XÂY DỰNG CÁC CÔNG TRÌNH VÀ HOẠT ĐỘNG VĂN HÓA- DU LỊCH KHU DANH THẮNG CẢNH QUAN

ĐẢO CÒ

         1. Đặc điểm về địa hình.

Khu di tích lịch sử- khu danh lam thắng cảnh Đảo Cò xã Nam Thanh Miện thuộc vùng hồ An Dương và hồ Triều Dương, khu vực đất nông nghiệp và một phần dân cư ở phía trong đê.

         Khu danh thắng có diện tích 67.1 ha, hồ An Dương có diện tích mặt nước 90.377.5m2, hồ Triều Dương có diện tích mặt nước 43.890m2, kênh  nối hồ An Dương và hồ Triều Dương dài 800m, chiều rộng trung bình 8m, nơi hẹp nhất 4.5m. Hồ An Dương nơi sâu nhất 18m, tổng diện tích 2 đảo 7.324.2m2.

Địa hình khu vực cảnh quan tương đối bằng phẳng với độ cao tuyệt đối thay đổi từ 0.9- 2.5m, địa hình khu vực là thấp, trũng, nhiều ao, hồ, sông, ngòi nên mực nước ngầm xuất hiện cao ở độ sâu từ 1- 2m. Địa chất công trình lớp mặt là: Đất màu, đất thịt dày 1- 1.5m tiếp đến lớp sét pha cát dày 3- 5m sau là lớp cát. Song song với kênh còn có 2 đường bộ cùng nối với 2 hồ là đường phía Tây hồ đường tỉnh lộ, cách mương 25m, mặt đường rộng 5.5m dải nhựa cứng, đường xuất phát từ đê sông Luộc về Cầu Tràng chạy liền kề 2 hồ An Dương và Triều Dương.

         Phía đông kênh là đường tỉnh lộ 396 chạy song song và cách kênh 50m,  tại km số 0 đường 396 là điểm trung tâm cách đều giữa 2 hồ và chính nơi đây là ngôi chùa Hoa Dương, giếng Ngọc, gác chuông.

         2. Các công trình bảo vệ Đảo cò và phục vụ du khách tham quan.

         - Nhà trung tâm giáo dục môi trường.

         - Xây dựng 1 đường điện cao áp thắp sáng ban đêm chạy dài từ ngã tư Tiêu Lâm về đến Đảo cò chiều dài 4km.

         - Chống xói nở bờ 2 đảo 3A, 3B, chiều dài 1.023m, rộng 3m, cao 3m. Xây dựng mới đảo 4, chiều dài….. rộng 3m, cao 3m.

         - Thi công đường dạo quanh Đảo Cò:

         + Nhánh dạo đường đê chiều dài 1.037m, rộng trung bình 3m, thiết kế đổ nhựa áp phan.

         + Nhánh dạo đường quanh Đảo Cò, chiều dài 770m, rộng trung bình 3m, thiết kế đổ nhựa áp phan.

         - Quy hoạch 67.5 ha khu du lịch sinh thái:

         + Quy hoạch khu trồng sen để du khách trải nghiệm rộng 10ha.

         + Người dân cùng chung tay xây dựng nhà hàng, nhà nghỉ, các dịch vụ ăn uống, dịch vụ Homstay.

         Hàng năm đón hàng vạn du khách trong và ngoài nước về tham quan, học tập, nghiên cứu.

         - Sắm thuyền phục vụ du khách dạo trên hồ:

         + Thuyền Thiên Nga 18 cái.

         + Thuyền sắt 11 cái. 

Những chiếc thuyền độc đáo trôi nhẹ dưới ánh chiều tà làm sống dậy ký ức tuổi thơ bên trong ta. Ngắm nhìn những cánh cò, vạc và lắng nghe tiếng chim gọi nhau hệt như những gì đã từng đọc trong văn học cổ. Đây là một không gian hoang dã và yên bình, một vùng quê nông thôn với cuộc sống tự do cùng vẻ đẹp của thiên nhiên. Điều này như một món quà vô giá mà Đảo Cò dành tặng cho những vị khách từ phương xa. Bên cạnh đó, các trò chơi tuổi thơ cũng một phần làm sống dậy những kỉ niệm xưa. Đặc biệt nhất là trò đạp vịt kinh điển trên hồ An Dương. Nơi đây làm sống dậy ký ức tuổi thơ bên trong mỗi con người

Du khách tham quan Đảo cò tận hưởng tuổi thơ mà thiên nhiên ban tặng

3. Các công trình do địa phương xây dựng phục vụ hoạt động văn hóa tâm linh và du lịch.

 Nhân dân thôn An Dương đã xây dựng, tôn tạo lại 1 ngôi chùa Nam gồm 5 gian tiền tế, 3 gian hậu cung, 1 nhà thờ mẫu, 1 miếu Bà chúa vực ngay bên hồ An Dương, 1 ngôi chùa Hoa Dương gồm 5 gian tiền tế, 3 gian hậu cung, xây 1 gác chuông và đúc 1 quả chuông nặng 1.000 kg cả chùa và gác chuông tọa lạc tại km số 0 tỉnh lộ 396, 1 miếu thổ kì ( xóm 1), 1 miếu xóm xây dựng cũ. Khu vực cảnh quan thuộc thôn Triều Dương xây 1 ngôi đền Mẫu có 3 gian tiền tế và 1 gian hậu cung…đều tọa lạc bên hồ.

Cảnh đẹp của danh lam thắng cảnh Đảo cò Nam Thanh Miện thật muôn màu muôn vẻ một vẻ đẹp như những bức tranh sống động. Cứ vào lúc chiều tà hay buổi sớm ban mai nước mặt hồ lăn tăn gợn sóng có đàn cò, đàn vạc lượn chao, cò trắng, vạc đen đan xen bay trên bầu trời xanh thắm hoặc những đêm trăng thanh, gió mát ánh trăng soi sáng xuống mặt hồ phản chiếu ánh sáng xanh mờ hắt lên bờ gò nổi, nơi các chú cò đang trong giấc mộng mơ.

Có được Đảo Cò Nam Thanh Miện khởi sắc ngày hôm nay là có sự đóng góp công lao to lớn của tổ tiên ta từ bao đời nay yêu quý thiên nhiên, yêu quý môi trường xanh- sạch- đẹp, coi cò vạc và các loài chim luông khác là người bạn gần gũi, thân thương nhất của mình qua lời ca tiếng hát từ bao đời nay để lại:

“Con cò con vạc con lông

Sao mày giẫm lúa của ông hỡi cò

Không không tôi đứng trên bờ.

Mẹ con nhà vạc nó ngờ cho tôi

Không tin ông đứng bờ đôi

Mẹ con nhà vạc còn ngồi ở kia"

Kế thừa những truyền thống tốt đẹp của cha ông Đảng, chính quyền và Nhân dân Nam Thanh Miện tiếp tục bảo tồn và từng bước đầu tư định hướng Di tích – Danh lam thắng cảnh Đảo cò sẽ là khu du lịch tuyệt vời, điểm sáng trong tiến trình phát triển chung của xã trong những năm tới. "Di tích - Danh lam thắng cảnh Đảo Cò là tài sản vô giá, bảo tồn là trách nhiệm của muôn đời."

Đến với Đảo Cò Nam Thanh Miện, thành phố Hải Phòng, bạn sẽ có cơ hội thưởng ngoạn một không gian xanh mát và mang đậm nét đặc trưng thôn quê của vùng hồ An Dương. Ở đó, trên chiếc thuyền mộc mạc trôi lững lờ trong khung cảnh chiều tà, bạn vừa được ngắm nhìn những cánh cò cánh vạc rủ nhau bay về tổ, vừa cảm nhận được sức sống kỳ diệu của thiên nhiên hoang dã.  

Với những lợi thế về di tích lịch sử, làng nghề truyền thống, thiên nhiên phong phú và nền văn hóa đa dạng, Nam Thanh Miện đang mở ra nhiều cơ hội để phát triển du lịch. Việc đầu tư vào hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ và quảng bá hình ảnh sẽ giúp Nam Thanh Miện trở thành điểm đến hấp dẫn, góp phần vào sự phát triển chung của ngành du lịch Việt Nam. Từ sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa truyền thống sâu sắc và tiềm năng du lịch phong phú, Nam Thanh Miện hứa hẹn sẽ mang đến cho du khách những hành trình khám phá đầy ý nghĩa và những trải nghiệm khó quên.

Đất và người Nam Thanh Miện, thành phố Hải Phòng luôn dang tay chào đón bạn bè, du khách trong nước và Quốc tế!

Hình ảnh khuôn viên  Di tích - Danh lam thắng cảnh Đảo Cò nhìn từ trên xuống